Tja. En daar sta ik dan. In deze nieuwe werkelijkheid. Of liever onwerkelijkheid. Van de ene op de andere dag moet ik mezelf afvragen hoe ik omga met de maatregelen van het RIVM, die ervoor moeten zorgen dat we allemaal zo gezond mogelijk blijven. Hoe ga ik nabestaanden helpen met het regelen van een uitvaart als alles via de telefoon of webcam geregeld moet worden? En hoe zullen nabestaanden hiermee omgaan? Geen mensen over de vloer om afscheid te nemen, geen mensen die je kunnen troosten, geen schouderklopje. Niets. Althans niet lijfelijk. Toch kunnen we elkaar helpen in deze moeilijke tijden. We moeten alleen zoeken naar andere manieren van dichtbij zijn.
Woorden van troost en medeleven zijn altijd belangrijk. Dat weet ik uit ervaring. Een belletje, een kaartje, een mailtje of een whatsappje om te laten weten dat je aan de nabestaanden denkt. We hebben een online condoleanceregister waar nabestaanden gebruik van kunnen maken. Naasten die niet aanwezig kunnen zijn bij de uitvaart, waar maar dertig mensen aanwezig mogen zijn, kunnen dan iets liefs schrijven of een foto plaatsen waar we later een mooi boekje van maken.
Maar ik wil meer doen. Ik wil warmte toevoegen aan de leegte in de aula, waar de stoelen anderhalve meter uit elkaar geplaatst zijn. Ik wil de ruimte tussen de erehaag opvullen met geborgenheid en waardering, het ontbrekende wijntje in het lievelingscafé van de overledene opvullen met de schoonheid en gezelligheid van het leven en de buurt waarin iemand geleefd heeft de kans geven om uitdrukking te geven aan het gemis. Want hoe doe je dat nu je geen mensen mag oproepen om samen te komen?
Het gezin waar ik de uitvaart voor mag regelen, woonde in een straat waar iedereen graag bij elkaar over de vloer komt en helpt wanneer dat nodig is. De straat wil afscheid nemen, maar mag niet samenkomen. En ja, daar sta ik dan. In deze nieuwe werkelijkheid. Hoe breng ik de sfeer goed over en geef ik mensen toch het gevoel verbonden te zijn. Ik laat het even rusten. Meestal komen goede ideeën onverwachts boven borrelen. En dat goede idee komt ook, in de vorm van verbindende woorden.
Op de dag van de uitvaart staan alle buren bij hun voordeur. Op gepaste afstand en ze komen ook niet samen, maar ze zijn er wel. Door mijn microfoon draag ik luid een zelfgemaakt gedicht voor, terwijl de overledene voor de laatste keer door zijn geliefde buurt rijdt:
In die ene fijne straat
Weet je precies hoe het gaat
De mensen kennen elkaar
Staan ten alle tijden klaar
Ze verbinden in hun samenzijn
Ze delen lief en leed en pijn
En als er iets gebeurt
Wordt er samen ook getreurd
Een lach en een traan
Iedereen is met elkaar begaan
Zo gaan ze door het leven
Gericht op wat ze kunnen geven
Tja, daar stond ik dan. Het was anders. Het was dichtbij. Het was een persoonlijke invulling van ‘anders dichtbij’.
Via deze link leest u meer tips over het afscheid nemen van een dierbare in een tijd waarin we afstand tot elkaar moeten houden. Want ondanks alle restricties zijn er ook veel mogelijkheden.
Deze column is geschreven door Marco de Vries en Tootje Klerx van Uitvaartverzorging De Vries. Het gedicht is geschreven door Hajo de Boer.