Of je nu in Suriname woont, Mexico of China, in ieder land gaan de mensen anders om met de dood en worden uitvaarten anders vormgegeven. Maar ook dichter bij huis zijn de verschillen opvallend groot. Ons kikkerlandje is misschien wel ‘het beste land’ om in te overlijden, want alles is bespreekbaar en de keuzes zijn enorm: van koffie met cake tot een goed glas wijn met hartige zalmtartaar, van een traditioneel kerkkoor tot live pianomuziek en van betekenisvolle stilte tot een spontaan applaus in het crematorium.
Omringd door dierbaren
Ook al liggen Duitsland en Engeland hemelsbreed niet ver bij ons vandaan, de verschillen zijn best groot. Zo is een thuisopbaring in Nederland heel gewoon. De overledene ligt in zijn eigen woonomgeving, omringt door zijn of haar dierbaren. Families kiezen in Nederland voor een opbaring thuis om bijvoorbeeld nog even tegen vader te kunnen praten of nog even oma langs haar wang te kunnen strijken. Of omdat het fijn voelt iemand nog even dichtbij je te hebben zonder een afspraak te hoeven maken in een uitvaartcentrum. In Duitsland is het opbaren van een overledene thuis niet gebruikelijk. Na het overlijden gaat een overledene vaak meteen naar een mortuarium. Een ander groot verschil met onze oosterburen is dat zij na een crematie de as van de overledene niet mee naar huis mogen nemen. Dat is bij wet verboden. De as moet óf worden begraven in een graf óf worden verstrooid bij de begraafplaats.
Spijkerbroek of fleurig jurkje
Kijken we naar onze buren aan de westkant, dan zien we dat de Britten heel traditioneel zijn als het gaat om de uitvaart. In Engeland bepaalt met name de uitvaartbegeleider hoe de uitvaart eruit gaat zien, een werkwijze die we in Nederland al tientallen jaren geleden hebben losgelaten. Hier geven we samen met de nabestaanden vorm aan een uitvaart, geheel in de stijl die past bij de overledene. En ook in de keuze van de kleding zijn we in Nederland veel losser. Terwijl de Britten zich conservatief kleden bij een uitvaart, kiezen we in Nederland nog wel eens voor een nette spijkerbroek of een fleurig jurkje. Wat wij dan wel weer hebben afgekeken van de Britten, is de Engelse manier van dragen waarbij de kist van de overledene direct op de schouders wordt genomen. Voor veel Nederlanders is dit een mooie en respectvolle manier om iemand naar zijn laatste rustplaats te brengen of aan het begin van een plechtigheid de zaal in te dragen.
Applaus, omdat het kan
Wij Nederlanders zijn dus best vooruitstrevend. We kennen eigenlijk geen taboes. Komt dat door ons liberale klimaat? Door de invloeden van andere culturen? Of zal ook de wijze waarop we als Nederlanders omgaan met het overlijden van bekende personen, zoals André Hazes, daar een rol bij spelen? Feit is dat we in Nederland de vrijheid voelen én hebben om een uitvaart naar eigen wens vorm te geven. Om een overledene nog even thuis te houden als dat goed voelt. Om de as van een overledene mee naar huis te nemen of zelfs te verwerken in een tatoeage. Om een gepaste stilte te houden of juist te kiezen voor een applaus. Een applaus omdat dat past bij de overledene, uit dankbaarheid, als laatste eerbetoon of gewoon spontaan, omdat het kan.